Soms vraag ik me af hoe snel we elkaar eigenlijk kwijtraken in de kerk. Eén afwijkende gedachte, één andere manier van kijken naar bekende Bijbelteksten en er staat meteen een waarschuwingsbordje bij je naam. Het gaat razendsnel. De laatste week zie ik dat gebeuren bij David de Vos. En eerlijk gezegd: het maakt me verdrietig. Niet omdat ik alles deel wat hij ontdekt. Maar omdat ik zijn zoektocht herken. Omdat ik zijn oprechtheid zie. En omdat ik snap wat het je kan kosten om eerlijk te zijn over een geloof dat niet meer past in de oude vormen.
In onze Bijbelkring hebben we de afgelopen jaren veel gehad aan zijn preken, podcasts en overdenkingen. Dat zeg ik bewust. We hebben ervan geleerd. We zijn erdoor opgebouwd. Zijn woorden hebben ons dichter bij Jezus gebracht. Er was geen zweem van misleiding. Geen verborgen agenda. Gewoon iemand die het evangelie deelde met passie. En nu David zelf door een intens proces gaat, zien mensen geen proces maar gevaar. Alsof een mens die zoekt meteen van het pad af is.
En dat is precies wat zoeken is.
Ik heb zijn nieuwste boek ‘Alle mensen zijn kinderen van God’ inmiddels uit, gelezen als e-book. Hij schrijft daarin eerlijk waar hij staat. Kwetsbaar. Soms ongepolijst. Maar vooral echt. Je merkt dat hij niet probeert te overtuigen. Hij probeert te begrijpen. En dat is precies wat zoeken is. Dat is wat elke gelovige op een bepaald moment doet, al geven we dat niet altijd toe.
Alsof hij een strategie heeft om de kerk te ontwrichten.
Wat is nu eigenlijk een dwaalleraar? Daar moeten we het eens over hebben. Het Nieuwe Testament spreekt hier niet over mensen die vragen hebben of dogma’s onderzoeken. Een dwaalleraar is iemand die doelbewust anderen van Christus afvoert. Die een ander evangelie brengt. Die mensen afhankelijk maakt van zichzelf. Het gaat nooit over iemand die eerlijk worstelt. Nooit over iemand die opnieuw probeert te begrijpen wie God is. Nooit over iemand die bestaande structuren bevraagt omdat zijn ziel om ruimte vraagt.
Als je dat onderscheid niet scherp hebt, ga je elke zoeker wantrouwen. En dat is precies wat er nu gebeurt. Ik zie op sociale media mensen die David beschuldigen van misleiding. Alsof hij een strategie heeft om de kerk te ontwrichten. Terwijl ik iets totaal anders zie. Hij maakt zijn binnenkant zichtbaar. Hij legt vragen op tafel die veel gelovigen tegenwoordig herkennen maar niet durven uitspreken. Hij neemt dogma’s niet langer als vanzelfsprekend. En ja, hij komt op sommige punten uit bij conclusies die anders zijn dan de mijne. Maar dat maakt hem geen dwaalleraar.
Ja, dat schuurt.
Misschien herken ik zijn toon omdat ik afgelopen zomer soortgelijke boeken las. Buiten mijn vertrouwde theologische kringetje. Ik las recent werk van W. Paul Young, de schrijver van o.a. The Shack (De Uitnodiging). En ik las Bradley Jersak, iemand die de Bijbel op een andere manier benadert dan ik gewend was. Ze kijken anders naar teksten die ik mijn hele leven op een bepaalde manier heb gelezen. Ja, dat schuurt. En toch ben ik blij dat ik het gelezen heb. Omdat het me dwingt om opnieuw te luisteren. Niet om alles te geloven wat ik lees, maar om eerlijk te zijn over mijn eigen aannames.
...de polonaise van veroordeling.
Als je geloof nooit uitgedaagd wordt, kan het ook niet groeien. En dat is precies waarom ik niet meedoe met de polonaise van veroordeling. Ik heb gemerkt hoe goed het is om buiten je eigen bubbel te lezen. Om vragen te laten bestaan. Om te ontdekken dat je ook door andere stemmen gevormd kunt worden zonder jezelf kwijt te raken. Zonder Jezus kwijt te raken. Soms juist daardoor.
Er zit iets ongemakkelijks in hoe christenen reageren op twijfel. Twijfel voelt als dreiging. Want als zekerheden van anderen verschuiven, wat blijft er dan over van de mijne? En in plaats van eerlijk te zijn over die angst, kiezen we voor de gemakkelijkste kwalificatie: dwaalleraar. Daarmee hoef je niet meer te luisteren. Je hoeft geen gesprek meer aan te gaan. Je hoeft niet meer te onderzoeken waar die zoektocht vandaan komt. Het etiket is genoeg.
Wie iemand veroordeelt zonder hem eerst te begrijpen...
Maar dat woord is scherp. Het is niet neutraal. Het kan iemands reputatie breken. Het kan deuren sluiten. Het kan een mens die toch al kwetsbaar is, nog dieper isoleren.
En laten we eerlijk zijn: het woord wordt vaak gebruikt door mensen die nooit verder komen dan hun eigen kring. Die geen enkel boek lezen dat buiten de eigen theologische bubbel ligt. Die niet gewend zijn om te vragen, maar alleen gewend zijn om te bevestigen wat ze al wisten. Ik zeg dat niet boos. Maar wel duidelijk. Wie iemand veroordeelt zonder hem eerst te begrijpen, zit verkeerd.
Waar is Jezus in dit verhaal? Dat is voor mij de allergrootste vraag. Geloven wij werkelijk dat Jezus David buitensluit? Geloven wij dat de Herder iemand met vragen op afstand zet? Geloven wij dat God pas met hem verder wil wanneer hij weer in de juiste kaders past?
Ik geloof dat niet. Geen seconde. De Jezus die ik ken, zoekt mensen op. Juist wanneer ze zoeken. Juist wanneer ze het even niet zeker weten. Juist wanneer ze vragen stellen die niet veilig zijn. Jezus stond niet bekend om zijn liefde voor systemen. Hij stond bekend om zijn liefde voor mensen. En daarom durf ik rustig te zeggen: als Jezus hem niet buitensluit, waarom zouden wij dat dan wel doen?
Het evangelie is nooit bedoeld om ons op slot te zetten.
Misschien is dit wel het moment om niet heel hard iets te roepen, maar te bidden. Niet om bevestiging van onze eigen standpunten, maar om inzicht. Om de leiding van de Heilige Geest. Om de moed om eerlijk te zijn. Om de openheid om ook andere stemmen te horen. Bid niet alleen om bescherming van wat je al gelooft, maar ook om ruimte om te groeien. Sta open voor andere inzichten. Niet om elke wind mee te nemen, maar om te ontdekken dat Gods Geest soms precies door vragen heen werkt. Het evangelie is nooit bedoeld om ons op slot te zetten. Het is bedoeld om ons vrij te maken.
Laten we daarom liefhebben, luisteren en bidden.
Ik geloof in de oprechtheid van David. Ik deel niet alles wat hij nu zegt of schrijft. Dat hoeft ook niet. Geloof is geen kopieerwerk. Maar ik zie een mens die eerlijk is over zijn reis. En ik kies ervoor om niet te oordelen maar te luisteren. Want een zoeker is geen dwaalleraar. Een zoeker is iemand die het aandurft om met God onderweg te gaan zonder precies te weten waar hij uitkomt.
Er is moed voor nodig om je zekerheden te onderzoeken. Er is evenveel moed voor nodig om iemand die dat doet niet af te schrijven. Laten we daarom liefhebben, luisteren en bidden. Want daar groeit geloof. Niet in de schaduwen van veroordeling, maar in het licht van genade.